Het Limburgs dialect is toch wel een taaltje apart. Er zijn zoveel varianten op het dialect, dat zelfs ik, als echte Limburger, het dialect uit Zuid-Limburg slecht kan verstaan. Er wordt heel veel in het Limburgs geschreven, er zijn veel lokale woordenboeken en er is dialectenliteratuur. Maar ook wordt er veel muziek in het Limburg gemaakt en is het Limburgs regelmatig in de media te horen!
Ouderdom van het Limburg
De dialecten binnen Limburg komen van dezelfde 'voorvaderlijke' tak als het Nederlands en het Duits. De Limburgse dialecten hebben daarbij een zelfstandige ontwikkeling gehad, los van het Nederlands en Duits. Als je het dialect hoort, kun je de kenmerken van Nederlands en Duits goed horen. De precieze leeftijd van het Limburgs is niet vast te stellen. Men merkt een taal pas op als ze in geschreven vorm bestaat. Het oudste bekende Limburgs dateert van ongeveer 1170. Dit was het werk van Henric en Veldeke.
De grenzen van het Limburgs
De naam 'Limburg' voor de provincies ten oosten en westen van de Maas is nog Jong. Koning Willem I heeft die naam aan de toen nog ongedeelde provincie gegeven in 1815. Het parlement wilde de provincie 'Maastricht' noemen. Door de Limburgers wordt het dialect altijd 'plat' genoemd, in tegenstelling tot de taal die 'hoog' werd genoemd. Pas als je sprekers hoort uit twee plaatsen die ver uit elkaar liggen, is goed het verschil te horen. Het Limburgs is sterk verwant met de talen uit het Rijnland en met het Limburgs van Belgisch Limburg. Niet alle kenmerken zijn in alle Limburgse plaatselijke dialecten aanwezig. De grens van het Limburg is niet te trekken op taalkundige gronden, daarom heeft men besloten om 'het Limburgs' samen te laten vallen met de provinciegrenzen. Men beschouwt alle dialecten uit Limburg als 'Limburgs'. Dit besluit is vanuit de politiek en niet vanuit de taalkunde gemaakt.
Is het Limburg nu een taal of een dialect? Of van beide een beetje?
Taalkundig is dit geen interessante vraag, want talen in taalkundige opzichten zijn gelijk aan dialecten. Dit geldt niet alleen voor het Limburgs, maar ook voor ieder plaatselijk dialect. Er bestaat geen overkoepelend Limburgs, terwijl er wel een overkoepelend Fries bestaat. Het Fries bestaat dan ook alleen maar op papier, want als Friezen praten doen ze dat in hun eigen plaatselijke Fries. Limburgers schrijven over het algemeen in hun eigen plaatselijke Limburgs, de taal waarin ze ook met elkaar spreken. Het Limburgs bestaat dus uit allemaal plaatselijke dialecten, die samen het 'Limburgs' vormen. Al die dialecten samen hebben het kenmerk dat het te beschouwen is als een aparte taalgroep, los van het Nederlands. Bij de erkenning van het Limburgs (op 20-02-1997) heeft de Nederlandse regering de bonte verscheidenheid van Limburgse dialecten aangemerkt als 'de Limburgse taal'.
Ouderdom van het Limburg
De dialecten binnen Limburg komen van dezelfde 'voorvaderlijke' tak als het Nederlands en het Duits. De Limburgse dialecten hebben daarbij een zelfstandige ontwikkeling gehad, los van het Nederlands en Duits. Als je het dialect hoort, kun je de kenmerken van Nederlands en Duits goed horen. De precieze leeftijd van het Limburgs is niet vast te stellen. Men merkt een taal pas op als ze in geschreven vorm bestaat. Het oudste bekende Limburgs dateert van ongeveer 1170. Dit was het werk van Henric en Veldeke.
De grenzen van het Limburgs
De naam 'Limburg' voor de provincies ten oosten en westen van de Maas is nog Jong. Koning Willem I heeft die naam aan de toen nog ongedeelde provincie gegeven in 1815. Het parlement wilde de provincie 'Maastricht' noemen. Door de Limburgers wordt het dialect altijd 'plat' genoemd, in tegenstelling tot de taal die 'hoog' werd genoemd. Pas als je sprekers hoort uit twee plaatsen die ver uit elkaar liggen, is goed het verschil te horen. Het Limburgs is sterk verwant met de talen uit het Rijnland en met het Limburgs van Belgisch Limburg. Niet alle kenmerken zijn in alle Limburgse plaatselijke dialecten aanwezig. De grens van het Limburg is niet te trekken op taalkundige gronden, daarom heeft men besloten om 'het Limburgs' samen te laten vallen met de provinciegrenzen. Men beschouwt alle dialecten uit Limburg als 'Limburgs'. Dit besluit is vanuit de politiek en niet vanuit de taalkunde gemaakt.
Is het Limburg nu een taal of een dialect? Of van beide een beetje?
Taalkundig is dit geen interessante vraag, want talen in taalkundige opzichten zijn gelijk aan dialecten. Dit geldt niet alleen voor het Limburgs, maar ook voor ieder plaatselijk dialect. Er bestaat geen overkoepelend Limburgs, terwijl er wel een overkoepelend Fries bestaat. Het Fries bestaat dan ook alleen maar op papier, want als Friezen praten doen ze dat in hun eigen plaatselijke Fries. Limburgers schrijven over het algemeen in hun eigen plaatselijke Limburgs, de taal waarin ze ook met elkaar spreken. Het Limburgs bestaat dus uit allemaal plaatselijke dialecten, die samen het 'Limburgs' vormen. Al die dialecten samen hebben het kenmerk dat het te beschouwen is als een aparte taalgroep, los van het Nederlands. Bij de erkenning van het Limburgs (op 20-02-1997) heeft de Nederlandse regering de bonte verscheidenheid van Limburgse dialecten aangemerkt als 'de Limburgse taal'.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten